باره امیر چخماق صحبت می‌کنیم، مسافرانی که به یزد سفر کرده‌اند، میدان امیر چخماق یزد را به‌یاد می‌آورند؛ مجموعه‌ای تاریخی از دوران تیموریان، که علاوه‌بر میدان، شامل بخش‌های دیگری مثل تکیه، مسجد، کاروان‌سرا، آب‌انبار و… نیز هست. اما چرا به این بنا «امیر چخماق» گفته می‌شود؟ امیر چخماق چه کسی است و چه داستانی پشت این بنای زیبا و قدیمی نهفته است؟
در این مقاله هتل ارگ جدید يزد، با ما همراه باشید، تا داستان امیر چخماق یزد و جاذبه‌های بنای امیر چخماق را بشناسید.
تاریخچه امیر چخماق یزد
میدان امیر چخماق یزد در حقیقت یک مجموعه است که از بخش‌های زیادی ساخته شده است؛ تنها یکی از این بخش‌ها میدان است. اما مردم یزد به اصطلاح به مجموعه امیرچخماق، میدان امیر چخماق می‌گویند.
میدان امیر چخماق یزد یکی از معدود بناهای باقیمانده از دوران تیموریان است که توسط امیر جلال‌الدین چخماق، از سرداران شاهرخ تیموری ساخته شد. بیوگرافی امیر چخماق این چنین است که او پس از اینکه حاکم یزد شد، شروع به آبادانی این شهر کرد. او علاوه‌بر ساخت بناها و کاروان‌سراهای زیاد، به کمک همسرش «ستی فاطمه» مسجد جامع نو در ده «دهوک سفلی» را بنا نهاد و پس از آن میدان وسیعی روبه‌روی این مسجد ساخت که اکنون با عنوان میدان امیر چخماق یزد ایران شناخته می‌شود. او همچنین در اطراف این میدان بناهای دیگری مانند آب‌انبار، قنادخانه، بازار، خانقاه، كاروانسرا، حمام، چاه آب سرد و… را بنا کرد.
قدمت میدان امیر چخماق یزد حدود 500 سال است و در طول این سال‌ها دستخوش تغییرات زیادی شده است. در دوران صفویه، میدان تبدیل به حسینیه شد و شاه عباس یک چهارسوقی روی کاروان‌سرا ساخت. همچنین در زمان فتحعلی شاه قاجار، ساختمان آن مرمت شد و توسط فردی به نام حاجی حسین عطار شبستان، بنا گسترش یافت.
میدان امیر چخماق، تا قبل از دوره پهلوی محل دفن مردگان زیادی بود. بسیاری از افراد به دلیل وجود حسینه در این میدان، مردگان خود را در آن دفن می‌کردند. اما از دوران پهلوی این رسم برچیده شده و میدان به‌شکل قبلی خود برگشت.
رضاشاه تغییرات زیادی در میدان ایجاد کرد. او خیابان‌کشی‌هایی انجام داد که سبب ادغام مسجد با میدان مقابل حسینیه شد. به دلیل تغییراتی که در طول زمان‌های طولانی رخ داده است، در حال حاضر تنها بدنه جنوب شرقی به‌عنوان تنها جداره میدان باقیمانده است. این بخش در حقیقت همان قسمتی از مجموعه امیرچخماق است که تکیه در آن قرار دارد. با معرفی هتل ارگ جدید يزد در ادامه این مقاله همراه باشید.
جایگاه امیر چخماق یزد امروز
امیر چخماق استان یزد، تنها یک بنای تاریخی که توسط امیر جلال‌الدین چخماق یزد ساخته شده است نیست؛ بلکه در حال حاضر نیز اهمیت زیادی در بین مردم یزد دارد و در حقیقت مرکز این شهر محسوب می‌شود. یزدی‌ها به این میدان «میر چخماق» می‌گویند و از آن برای مراسم مهم و اصلی مانند گل‌ریزان، عزادارای‌‌های محرم و تجمعات استفاده می‌کنند.
در حال حاضر مراسم نخل‌گردانی محرم که یکی از مراسم بسیار قدیمی عزاداری در این شهر است، هرساله در امیرچخماق یزد برگزار می‌شود. نخلی که در این مراسم حمل می‌شود مربوط به دوران صفوی است و حدود 450 سال قدمت دارد. این نخل به نخل حیدری معروف است و نماد آزادگی است.
اگر قصد بازدید از این بنا را دارید می‌توانید ابتدا در رستوران هتل ارگ یزد غذا بخورید و سپس برای بازدید از این بنا برنامه‌ریزی کنید.
بناهای مجموعه امیر چخماق
مجموعه امیر چخماق دارای بناهای زیر است که در کل این مجموعه را می‌سازند:
تکیه امیر چخماق
تکیه امیر چخماق کجاست؟ تکیه امیر چخماق در یزد بنای اصلی سه طبقه روبه‌روی میدان است که در گذشته شاه‌نشین محسوب می‌شده و شاهان و بانوان دربار برای دیدن مراسم محرم و نخل‌گردانی در آنجا می‌نشستند. بخشی از جداره اصلی این تکیه، غرفه‌های پلکانی دارد که دو طبقه هستند و در هشت ردیف عمودی قرار گرفته‌اند. احتمالا بقیه مقامات دربار برای دیدن مراسم محرم در این غرفه‌ها می‌نشستند.
مسجد امیر چخماق
مسجد دهوک یا مسجد جامع که به آن مسجد امیر چخماق نیز می‌گویند، در همین مجموعه قرار دارد. این مسجد پس از مسجد جامع یزد، مهمترین مسجد این شهر محسوب شده و ورودی شمالی آن از سمت میدان است. این مسجد تاریخی مزین به معرق‌کاری و کاشی‌کاری‌های زیبایی است و به دلیل داشتن بادگیر در فصل تابستان خنک است. همچنین مرمر‌های به‌کار رفته در بنا، با انعکاس نور در زمستان، مسجد را گرم می‌کنند.
بازار امیر چخماق
در میدان، ورودی بازار امیر چخماق یزد قرار دارد که یک بازار قدیمی است که با نام بازارچه حاجی قنبر شناخته می‌شود. این بازارچه توسط نظام‌الدین حاجی قنبر جهانشاهی در زمان امیر چخماق ساخته شده است.
مهمان‌پذیر امیر چخماق یزد
مهمان‌پذیر امیر چخماق یزد در همین مجموعه قرار داشته و در سال 1361 تاسیس شده است. این مهمان‌پذیر از جمله آثار تاریخی محسوب نمی‌شود، اما در این میدان قرار دارد. اگر در این مهمان‌پذیر ساکن هستید، اما دوست دارید در یک مکان لوکس استراحت کنید و چای بخورید، کافی شاپ روباز هتل ارگ یزد آماده پذیرایی از شماست.
جاهای دیدنی میدان امیر چخماق
علاوه‌بر بناهای ذکر‌شده، غذاخوری‌ها و شیرینی‌فروشی‌های اطراف میدان، مهمترین جاذبه گردشگری امیر چخماق محسوب می‌شوند که تعداد بسیاری از مسافران داخلی و خارجی در آن‌ها غذا و شیرینی میل می‌کنند تا با طعم اصیل غذاها و شیرینی‌جات یزدی آشنا شوند.
یکی از مهمترین این شیرینی‌فروشی‌ها، شیرینی‌فروشی حاج خلیفه است که اطراف میدان قرار دارد. شیرینی‌فروشی حاج خلیفه یزد از شنبه تا جمعه از 7:00 تا 20:00 شب باز است و شیرینی‌های محبوب یزدی مانند لوز بادام و نارگیل، سوهان خانی، سوهان آردی، باقلوا یزدی، نان نارگیلی، حاجی بادام و… را ارائه می‌دهد. این شیرینی‌پزی مشهور در سال 1295 هجری شمسی در این استان تاسیس شد و به دلیل قدمت و ارائه شیرینی‌جات اصیل و خوش‌مزه یزدی محبوبیت دارد.
سوالات رایج درباره میدان امیر چخماق یزد
در این بخش از مقاله به سوالات رایج درباره میدان امیر چخماق یزد پاسخ می‌دهیم.
1. مجموعه امیر چخماق در کدام شهر است؟
پاسخ: مجموعه امیر چخماق که به میدان امیر چخماق یا باغ امیر چخماق نیز گفته می‌شود، در شهر یزد قرار دارد و یکی از مرکزی‌ترین و مهمترین مکان‌های دیدنی این شهر است.
2. امیر چخماق یا امیر چقماق؟
پاسخ: امیر جلال‌الدین چخماق، سازنده میدان امیر چخماق یزد در زمان تیموریان است. به‌همین دلیل این مجموعه « امیر چخماق» نام دارد و «امیر چقماق» اشتباه است.
3. بهترین زمان مسافرت به یزد برای بازدید از میدان امیر چخماق کی است؟
پاسخ: از آنجا که یزد آب و هوای گرم و خشکی دارد، بهترین زمان سفر به آن در فصل پاییز و همچنین اواخر اسفند، فروردین و اردیبهشت است. این شهر در فصل تابستان بسیار گرم است و بهتر است در فصل‌های دیگری برای بازدید از میدان امیر چخماق سفر کنید.
4. جاذبه‌های میدان امیر چخماق چیست؟
پاسخ: بنای قدیمی و زیبای مجموعه امیر چخماق خود یک جاذبه دیدنی مهم محسوب می‌شود؛ بنایی که شما را با خود به 500 سال قبل و زمان تیموریان می‌برد. با این حال، علاوه‌بر این بنا، در اطراف میدان شیرینی‌فروشی‌ها و غذافروشی‌های زیادی وجود دارد که شیرینی فروشی حاج خلیفه یزد یکی از مهمترین آن‌ها است.
5. میدان امیر چخماق یزد ادرسش کجاست؟
پاسخ: میدان امیر چخماق در مرکز شهر یزد، خیابان امام خمینی قرار دارد.
جمع‌بندی
میدان امیر چخماق در حقیقت یک مجموعه تاریخی است که میدان، جزئی از آن محسوب می‌شود. این مجموعه شامل تکیه، مسجد، بازار، آب‌انبار و… است و یکی از مهمترین جاهای دیدنی یزد محسوب می‌شود. این میدان در دوران تیموریان توسط امیر جلال‌الدین چخماق و همسرش فاطمه ستی ساخته شده است و هنوز هم یکی از نقاط بسیار مهم برای تجمع مردم شهر یزد در عزاداری‌ها، مراسم گل‌ریزان و… محسوب می‌شود.
